Thuật ngữ ALT text, viết tắt của Alternative Text, hay còn được biết đến với các tên gọi khác như alt tag, thuộc tính alt, văn bản alt, hoặc alt image, là một đoạn mô tả ngắn gọn bằng văn bản được nhúng bên trong thẻ `` trong mã HTML của một trang web. Chức năng chính của nó là cung cấp ngữ cảnh và ý nghĩa cho hình ảnh, đảm bảo khả năng sử dụng và sự hiểu biết trong nhiều kịch bản người dùng khác nhau.
Cú pháp cơ bản để thêm thuộc tính alt vào hình ảnh rất đơn giản:
<img src="ten-hinh-anh.jpg" alt="Mô tả hình ảnh tại đây">Bạn có thể thấy, nó chỉ là một phần nhỏ nằm trong thẻ hình ảnh quen thuộc. Tuy nhiên, chính phần nhỏ này lại mang đến những tác động khổng lồ, cả về mặt kỹ thuật lẫn trải nghiệm người dùng.
ALT text là gì trong SEO?
Như đã đề cập, ALT text là mô tả văn bản cho hình ảnh. Nó xuất hiện khi trình duyệt web không thể tải hình ảnh (do lỗi kết nối, đường dẫn sai, hoặc người dùng sử dụng trình duyệt văn bản), hoặc được các công cụ hỗ trợ (như trình đọc màn hình – screen reader) sử dụng để “đọc” nội dung hình ảnh cho người dùng khiếm thị.
Trong bối cảnh tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO), văn bản alt đóng vai trò là cầu nối giúp các bot của search engine “hiểu” nội dung của hình ảnh. Robot của Google hay Bing không thể nhìn thấy hình ảnh như con người, nhưng chúng có thể đọc và xử lý văn bản. Do đó, thuộc tính alt cung cấp cho chúng dữ liệu cần thiết để phân loại và lập chỉ mục hình ảnh của bạn một cách chính xác.
Đối với người dùng, alt tag có thể là vị cứu tinh. Nếu hình ảnh không tải được, thay vì một khoảng trống vô nghĩa hoặc biểu tượng lỗi, người dùng sẽ thấy đoạn văn bản alt hiển thị. Điều này giúp họ không bị mất thông tin và vẫn có thể tiếp tục hiểu nội dung trang web.
Tầm quan trọng của ALT text trong SEO
Sự quan trọng của ALT text không chỉ giới hạn ở một khía cạnh duy nhất. Nó ảnh hưởng đến ba trụ cột chính của một website thành công: Tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO), Khả năng tiếp cận (Accessibility) và Trải nghiệm người dùng (User Experience).
Tối ưu SEO hình ảnh và tổng thể website
Các công cụ tìm kiếm, chẳng hạn như Google, dựa vào ALT text để giải mã nội dung của hình ảnh. Bằng cách cung cấp ALT text mang tính mô tả cao, bạn cho phép công cụ tìm kiếm lập chỉ mục hình ảnh của mình một cách chính xác. Điều này không chỉ thúc đẩy khả năng hiển thị website của bạn trong kết quả tìm kiếm hình ảnh mà còn cải thiện thứ hạng tìm kiếm tổng thể.
Sử dụng alt tag là một cơ hội tuyệt vời để tích hợp các từ khóa liên quan một cách tự nhiên. Thay vì nhồi nhét từ khóa vào nội dung chính, bạn có thể sử dụng thuộc tính alt để bổ sung thêm các từ khóa mục tiêu hoặc từ khóa ngữ nghĩa (semantic keywords) liên quan đến chủ đề của trang. Điều này làm phong phú thêm nội dung của bạn mà không gây cảm giác khó chịu cho người đọc hay bị phạt bởi search engine.
Hãy nghĩ về cách người dùng tìm kiếm hình ảnh. Họ gõ những truy vấn cụ thể như “ảnh chó Golden Retriever con đang ngủ”. Nếu văn bản alt của bạn là “chó Golden Retriever con đang ngủ trên thảm”, khả năng hình ảnh của bạn xuất hiện trong kết quả tìm kiếm hình ảnh cho truy vấn đó sẽ cao hơn đáng kể. Đây là một nguồn traffic tiềm năng mà nhiều website vẫn đang bỏ lỡ.
Hơn nữa, Google sử dụng ALT text như một tín hiệu bổ sung để hiểu nội dung tổng thể của trang. Hình ảnh minh họa cho bài viết về “cách làm bánh trung thu truyền thống” với alt tag như “bánh trung thu nhân đậu xanh trứng muối” hoặc “khuôn làm bánh trung thu” sẽ củng cố chủ đề của bài viết trong mắt search engine, góp phần cải thiện xếp hạng cho các từ khóa liên quan đến bánh trung thu.
Cải thiện Khả năng Tiếp cận (Accessibility)
ALT text là yếu tố không thể thiếu đối với người dùng khiếm thị hoặc gặp khó khăn trong việc xử lý thông tin thị giác. Trình đọc màn hình (screen reader) sẽ sử dụng văn bản alt để mô tả hình ảnh bằng âm thanh, giúp những người dùng này có thể “cảm nhận” và hiểu được nội dung hình ảnh.
Đối với một người dùng khiếm thị, việc truy cập website thiếu alt tag cho hình ảnh có thể tương đương với việc nhìn vào một trang giấy trắng hoặc một loạt các ký hiệu vô nghĩa. Họ sẽ bỏ lỡ thông tin quan trọng, không hiểu được ngữ cảnh và không thể tương tác hiệu quả với trang web. Cung cấp thuộc tính alt đầy đủ là thể hiện sự tôn trọng và cam kết của bạn đối với một môi trường internet hòa nhập.
Ngoài ra, ALT text còn hiển thị khi hình ảnh không tải được. Điều này đảm bảo rằng người dùng vẫn nhận được thông tin dự định, bất kể các trục trặc kỹ thuật. Thử tưởng tượng bạn đang đọc một bài hướng dẫn, và hình ảnh minh họa các bước quan trọng không tải được. Nếu có alt tag mô tả chi tiết, bạn vẫn có thể hiểu được quy trình. Nếu không, bạn sẽ hoàn toàn bế tắc.
Đáp ứng các tiêu chuẩn về khả năng tiếp cận, như WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), là một yêu cầu ngày càng phổ biến và trong nhiều trường hợp là bắt buộc về mặt pháp lý (ví dụ: theo Đạo luật Người khuyết tật Hoa Kỳ – ADA, dù không trực tiếp áp dụng ở Việt Nam nhưng là một chuẩn mực toàn cầu). Việc triển khai ALT text chính là bước đi cơ bản và quan trọng nhất để tuân thủ các tiêu chuẩn này.
Nâng cao Trải nghiệm Người dùng (UX)
Văn bản alt rõ ràng và giàu thông tin giúp nâng cao trải nghiệm tổng thể của người dùng. Nó cung cấp ngữ cảnh và làm rõ mục đích của hình ảnh, đặc biệt khi hình ảnh tải chậm hoặc không hiển thị đúng cách.
Trong thời đại mà tốc độ tải trang ngày càng quan trọng, việc hình ảnh tải chậm là điều khó tránh khỏi, đặc biệt trên thiết bị di động hoặc kết nối internet yếu. Khi hình ảnh chưa kịp hiện lên, việc nhìn thấy ALT text mô tả nó giúp người dùng có cái nhìn sơ bộ về nội dung sắp xuất hiện hoặc ít nhất là hiểu được hình ảnh đó có vai trò gì trong nội dung. Điều này giảm bớt sự khó chịu và chờ đợi.
Đối với các hình ảnh phức tạp như biểu đồ, đồ thị hoặc infographic, thuộc tính alt có thể cung cấp bản tóm tắt hoặc mô tả nhanh về nội dung chính. Điều này đặc biệt hữu ích cho người dùng lướt web nhanh hoặc những người có khó khăn trong việc xử lý thông tin hình ảnh phức tạp ngay lập tức. Nó giúp họ nhanh chóng nắm bắt được ý chính mà hình ảnh muốn truyền tải.
Một website với alt tag được chăm chút kỹ lưỡng cho thấy sự chuyên nghiệp và quan tâm đến người dùng. Điều này tạo dựng lòng tin và sự hài lòng, khuyến khích người dùng dành nhiều thời gian hơn trên trang và quay trở lại trong tương lai. Trải nghiệm người dùng tốt cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng gián tiếp đến SEO, thông qua các tín hiệu như thời gian trên trang, tỷ lệ thoát, v.v.
Hướng dẫn đặt thẻ ALT text hiệu quả
Để khai thác tối đa tiềm năng của ALT text, hãy tuân thủ các nguyên tắc sau:
Nguyên tắc cốt lõi: Chính xác, ngắn gọn, liên quan
Hãy viết ALT text mô tả chính xác nội dung hình ảnh. Tránh những cụm từ thừa như “hình ảnh của” hoặc “bức tranh về”. Thay vào đó, tập trung vào việc truyền tải thông tin cần thiết. Độ dài lý tưởng thường dưới 125 ký tự, mặc dù đây không phải là giới hạn cứng, nhưng việc giữ cho văn bản alt ngắn gọn giúp trình đọc màn hình dễ xử lý hơn và người dùng lướt web cũng dễ nắm bắt.
Ví dụ: Thay vì `
`, hãy dùng `
` nếu đó chính xác là những gì hình ảnh thể hiện.
Tích hợp từ khóa tự nhiên vào thuộc tính alt
Nếu phù hợp và tự nhiên, hãy kết hợp các từ khóa liên quan vào ALT text của bạn, đảm bảo chúng phù hợp với nội dung xung quanh. Mục tiêu là nâng cao sự liên quan chứ không phải cố gắng đánh lừa công cụ tìm kiếm bằng việc nhồi nhét từ khóa một cách vô tội vạ.
Ví dụ: Trên trang sản phẩm cho một chiếc điện thoại, hình ảnh chiếc điện thoại có thể có alt text là “Điện thoại thông minh XYZ màu xanh navy”. Nếu bài viết nói về “các mẫu điện thoại chụp ảnh đẹp nhất 2023”, hình ảnh một chiếc điện thoại cụ thể trong bài có thể có alt tag là “Điện thoại ABC với camera 108MP, một trong những mẫu chụp ảnh đẹp nhất 2023”.
Khi nào để trống thuộc tính alt (`alt=””`)
Đối với các hình ảnh hoàn toàn mang tính trang trí và không cung cấp bất kỳ thông tin hoặc ngữ cảnh bổ sung nào cho nội dung, hãy để thuộc tính ALT trống (`alt=””`). Điều này báo hiệu cho trình đọc màn hình biết rằng có thể bỏ qua hình ảnh đó một cách an toàn, tránh gây nhiễu âm thanh không cần thiết cho người dùng khiếm thị.
Ví dụ: Các đường viền trang trí, các icon nhỏ không có ý nghĩa độc lập, hình nền chỉ mang tính thẩm mỹ. Đừng nhầm lẫn việc để trống `alt` với việc bỏ qua thuộc tính `alt` hoàn toàn. Việc thiếu thuộc tính `alt` là một lỗi về khả năng tiếp cận.
Kiểm tra và Tối ưu thường xuyên
Hãy kiểm tra website của bạn định kỳ để đảm bảo tất cả hình ảnh đều có ALT text phù hợp. Sử dụng các công cụ phân tích website hoặc các plugin SEO để xác định và khắc phục bất kỳ sự thiếu sót hoặc lỗi nào. Công việc tối ưu alt image không chỉ làm một lần là xong.
Một số công cụ phổ biến giúp kiểm tra alt tag bao gồm Screaming Frog SEO Spider (phiên bản miễn phí cho tới 500 URL), các công cụ kiểm tra khả năng tiếp cận trực tuyến như WAVE Web Accessibility Tool, hoặc các plugin SEO trên nền tảng CMS như Yoast SEO hay Rank Math (thường có chức năng nhắc nhở thêm alt text khi thêm hình ảnh).
Các kỹ thuật tối ưu nâng cao cho thuộc tính alt
Ngoài các nguyên tắc cơ bản, có một số kỹ thuật nâng cao có thể giúp bạn tận dụng thuộc tính alt một cách hiệu quả hơn nữa.
Sử dụng tên file hình ảnh mô tả
Mặc dù không phải là ALT text, nhưng tên file hình ảnh cũng là một tín hiệu mà Google sử dụng để hiểu nội dung hình ảnh. Hãy sử dụng tên file mô tả, có chứa từ khóa, phân cách bằng dấu gạch ngang (-). Ví dụ: thay vì “IMG123.jpg”, hãy sử dụng “banh-trung-thu-nhan-dau-xanh.jpg”. Tên file và văn bản alt nên bổ trợ cho nhau.
ALT text phải phù hợp ngữ cảnh
Đảm bảo rằng ALT text không chỉ mô tả hình ảnh mà còn liên quan đến nội dung xung quanh. Nó nên liền mạch với câu chuyện, cung cấp thông tin bổ sung hoặc làm rõ cho văn bản trên trang. Đừng chỉ viết mô tả chung chung; hãy nghĩ về vai trò của hình ảnh trong bối cảnh đó.
Ví dụ: Trong bài viết về lịch sử Hà Nội, hình ảnh Hồ Gươm có thể có alt tag là “Hồ Gươm vào buổi sáng sớm mùa thu ở Hà Nội” thay vì chỉ “Hồ Gươm”. Nếu bài viết về du lịch, alt có thể là “Du khách đi bộ quanh Hồ Gươm, trung tâm của Hà Nội”. Ngữ cảnh quyết định sự mô tả.
Cân nhắc khi sử dụng từ khóa trong thuộc tính alt
Sử dụng từ khóa một cách thận trọng, tập trung vào sự liên quan và ngôn ngữ tự nhiên. Tránh nhồi nhét quá nhiều từ khóa vào ALT text, vì điều này có thể phản tác dụng và bị coi là spam.
Nếu hình ảnh không trực tiếp minh họa một từ khóa mục tiêu cụ thể, đừng cố gắng gượng ép nó vào alt tag. Thay vào đó, hãy mô tả chính xác hình ảnh. Sự chính xác luôn quan trọng hơn việc cố gắng nhồi nhét từ khóa không liên quan.
Luôn kiểm tra hiển thị của văn bản alt
Hãy tự mình kiểm tra xem ALT text có hiển thị đúng khi hình ảnh không tải được hay không. Bạn có thể thực hiện điều này bằng cách tắt kết nối internet, đổi tên file hình ảnh trên máy chủ, hoặc sử dụng các công cụ giả lập lỗi tải ảnh trên trình duyệt. Việc này đảm bảo rằng người dùng vẫn nhận được thông tin cần thiết ngay cả trong điều kiện không lý tưởng.
Kết luận
Tóm lại, ALT text không phải là một phần bổ sung tùy chọn; nó là một thành phần quan trọng của việc phát triển web có trách nhiệm. Bằng cách coi trọng và triển khai thuộc tính alt một cách chu đáo, bạn không chỉ nâng cao SEO và khả năng tiếp cận của website mà còn thể hiện cam kết về sự hòa nhập và thiết kế lấy người dùng làm trung tâm.
Việc bỏ qua văn bản alt đồng nghĩa với việc bỏ qua một lượng lớn đối tượng người dùng tiềm năng và một nguồn cơ hội quý báu. Đã đến lúc ngừng đặt câu hỏi “tại sao phải làm?” và bắt đầu đặt câu hỏi “làm thế nào để làm điều này tốt hơn?”. Hãy biến ALT text trở thành một phần không thể thiếu trong quy trình tạo nội dung và phát triển website của bạn ngay từ hôm nay.
